Zelfs in dolgedraaide Chinese groeisteden als Sjanghai en Guangzhou beginnen beleidsmakers opvallend meer over geluk en waardigheid te spreken. Nog meer en snellere groei blijkt niet alle problemen te kunnen oplossen, en de waanzinnige race om geld en economische macht leidde de afgelopen maanden ook tot lelijke ontsporingen.

Veel tijd om na te denken over het leven is er nog altijd niet in Sjanghai. Wie aankomt na een tocht met de hogesnelheidstrein vanuit Beijing is eerst even sprakeloos door de dichtheid aan adembenemende, moderne architectuur, nieuwe wolkenkrabbers en de wirwar aan snelwegen die onophoudelijk bewoners en bezoekers aan- en afvoeren.

Laatste uitspatting
De inwoners van Sjanghai tikken op de allerlaatste elektronische gadgets terwijl ze zich voorbij haasten. Als dit het centrum van de wereld niet is, waar is het dan wel? “Als ik in New York kom, valt het me altijd op hoe oud die iconische gebouwen eruit zien”, zegt Yang Jianlong, de directeur van het Stedelijk Cultureel Onderzoekscentrum aan het Normaaluniversiteit van Sjanghai. De Wereldtentoonstelling die de stad in 2010 organiseerde, heeft Sjanghai volgens Yang de beslissende impuls gegeven in zijn ontwikkeling naar een stad van de toekomst.

Zhu Dake, een onderzoeker van de Tongji-universiteit in Sjanghai, laat een heel ander geluid horen. De Expo in Sjanghai was “de laatste uitspatting” van China, zegt Zhu. De mensen verlangen volgens hem niet naar nog meer vuurwerk en gigantische projecten. Ze willen gelukkiger worden.

Schone lucht
Dat veel Chinezen ondanks de snelle groei van de afgelopen decennia niet meer tevreden zijn, is overduidelijk. Volgens een recente opiniepeiling van de Tsinghua-universiteit en het magazine Xiaokang is 40 procent van de Chinezen niet gelukkig met hun leven. Uit een andere enquête die werd uitgevoerd voor het Hurun-rapport over de rijkste Chinezen, bleek dat 60 procent van de vermogende Chinezen op het punt staan te emigreren of dat ten minste overwegen.

“Het is moeilijker om geld te verdienen in het Westen, maar als je gefortuneerd bent, biedt het Westen jezelf en je kinderen een betere levenskwaliteit” zegt Yu Cai, een Chinees die nu in Groot-Brittannië leeft en zijn geld verdient door Chinese patiënten bij te staan die in Engeland behandeld willen worden. “Er zijn goede scholen, er is gratis gezondheidszorg en de lucht is schoner.”

Geluksindex
De veranderende stemming vindt ook al haar weg naar officiële documenten. Het nieuwste vijfjarenplan, de traditionele leidraad voor de economische ontwikkeling van het land die eerder dit jaar door de machthebbers werd goedgekeurd, werd voorgesteld als een “plan voor een gelukkig China.”

Guangzhou, de rijkste stad in China, heeft al een geluksindex en zegt dat zijn ambtenaren tot doel hebben de inwoners “gelukkiger” te maken. Volgens de staatsmedia hebben andere steden gelijkaardige plannen.

Het is opvallende hoeveel bezoekers de oude tempels in Sjanghai weer krijgen. Op zaterdagmorgen offeren honderden jonge Chinezen wierook en namaakgeld in de Chenghuangmiaotempel. “Een spirituele renaissance zou ik het niet noemen”, zegt Zhu Dake van de Tongji-universiteit. “Het is veel meer een utilitaire vorm van religie, een manier om te ontsnappen aan de druk van de dag. De bezoekers bidden voor welzijn, gezondheid en geluk.

Antoaneta Becker