Hij lijkt meer op een rapper, maar de 33-jarige José Antonio Bardález is burgemeester van Jepelacio in de Peruaanse Amazone. Door zijn slimme innovaties verdient de gemeente nu geld met afval en wordt bronwater als drinkwater gebruikt.

“Ik ben civiel ingenieur, maar mensen denken dat ik milieu-ingenieur ben”, zegt hij, terwijl hij in zijn pickup truck rijdt. Regelmatig stopt hij om mensen in het district – dat in het departement San Martín in de noordelijke Amazoneregio ligt – te begroeten en praatje te maken.

Bardález draagt een gescheurde spijkerbroek en zonnebril. Zijn haar glinstert van de gel. Zijn zwarte pickup heeft getint glas en is deel van zijn imago. De merknaam van de auto heeft hij veranderd in ‘Jepe’, de merknaam van de duurzame producten uit de regio.

Jepelacio, een van de hoofddistricten in de provincie Mayobomba, telt zo’n 20.000 mensen verdeeld over zeventig dorpen. De meeste mensen leven van landbouw, en vooral van de koffieteelt. Het district heeft een rijke biodiversiteit, maar kampt ook met problemen als ontbossing.

Compost
Toen Bardález eind 2011 burgemeester werd, besloot hij de problemen in de regio als kansen te zien. Zijn maandelijks budget was 68.000 euro, ongeveer 2,90 euro per hoofd van de bevolking. Hij begon met het mobiliseren van de dorpsbewoners om afval in te zamelen en te scheiden. De straten zijn nu schoon en overal staan kleine containers met verschillende soorten afval. Die worden opgehaald door de gemeente en het organische afval wordt door toevoeging van extra bacteriën en schimmels snel afgebroken tot compost. In een tijdsbestek van twee weken is het afval gerecycleerd tot “Jepe Compost”.

Maandelijks wordt 30 ton organisch afval omgezet in compost. Dat kost ruim 2500 euro. De compost wordt verkocht voor 105 euro per ton. “De micro-organismen verspreiden geen stank, er is geen vervuiling en mensen leren afval te verwerken en een inkomen te verwerven uit de verkoop van mest”, zegt hij.

In de hoogste jaren van het voortgezet onderwijs leren kinderen hoe ze compost kunnen maken en een familiebedrijf moeten runnen. Op die manier verbetert de bedrijfsvoering van de boerenbedrijven, zegt Bardález.

“Deze compost heeft waarde. Die moet je niet gratis weggeven”, zegt de burgemeester. “Als het niets kost, denken mensen dat het niets waard is.” Hij verwijst naar bepaalde overheidsprogramma’s waarin zakken kunstmest gratis aan boeren gegeven worden. “Zij verkopen die kunstmest dan voor de helft van de prijs door, om het geld cash in handen te krijgen.”

Schoon water
Bardález heeft niet alleen de afvalverwerking aangepakt, hij zag ook mogelijkheden om water uit natuurlijke bronnen geschikt te maken voor menselijke consumptie. Gebruik van dit water leidde vaak tot diarree. Het water wordt nu gefilterd en gezuiverd met zilver, dat een sterk antibacterieel effect heeft.

Sinds twee jaar kunnen bewoners containers met 20 liter water kopen voor ongeveer 36 cent. “Het is goed water, we hoeven het niet meer te koken. Dat bespaart tijd en geld”, zegt Margarita Delbado, een moeder van drie kinderen. De blauwe jerrycans met ‘Jepe Water’ zijn gratis voor scholen en zo’n honderd ‘gezonde gezinnen’ die hun huis en omgeving schoonhouden en hun afval op een correcte manier verwerken.

Het dorp kreeg ook een zwembad: onder een waterval werd een recreatiebad gecreëerd, door een dam met rotsen te plaatsen.

Innovatie
“Innovatie kan in kleine stappen gaan. De volgende stap is meer Jepe-water distribueren in het hele district, de afvalverwerking verbeteren en niet stoppen met innoveren”, zegt Bardález. Hij ging de politiek in omdat hij als ingenieur te weinig kon veranderen. Toen hij net benoemd was, wilde hij een lening afsluiten om zware machines te kopen. Dat leidde tot een golf van kritiek: ‘Waarom een graafmachine, tractor of bulldozer kopen? ‘, vroegen de mensen zich af. De kritiek vervaagde snel toen de mensen zagen dat er stenen werden verplaatst en wegen werden aangelegd. “Af en toe moet je wat risico’s nemen”, zegt de burgemeester.

Milagros Salazar